Paxina

20161110

80 anos do asasinato de Lustres Rivas

Hoxe 10 de novembro cúmprense 80 anos do asasinato en 1936 en Redondela do xornalista e escritor José Manuel Antonio Lustres Rivas. Hoxe La Voz de Galicia edición Barbanza,  publica un artigo non que se recollen, moi resumidos, datos sobre o fillo predilecto de Riveira. Amais podedes ver mais datos noutra entrada dá nosa páxina sobre Lustres.

lustres-vg_barbanza_2016_11_10-72-72-1-001-recortado
Lustres Rivas o grande esquecido, o grande esquecido

--------

O chegar á universidade na década dos setenta, caeu nas miñas mans  “El primer Castelao”, de J.A.  Durán, unha obra de referencia obrigada naqueles estertores do réxime. Precisamente o meu achegamento á biografía do insigne rianxeiro permitiume descubrir o labor dun ribeirense que foi amigo, compañeiro de estudos e da súa traxectoria pública e do que non se falaba na vila ó ser unha vítima daquela nefasta época fratricida.

A principios de 1986, ano no que se cumprían cincuenta do seu asasinato, propuxen  nun artigo a necesidade de recuperar a súa figura e obra. Aquela iniciativa sería recollida polo noso Concello, hai que dicir que non sen certas reticencias inicias, e en novembro dese ano dedicóuselle a rúa da casa onde nacera e unha placa de lembranza, amais de nomealo fillo predilecto da cidade.

O último dos recoñecementos públicos realizábase hai apenas dous lustros, cando atinadamente o Concello decidiu poñerlle o seu nome ó centro cultural. E adiantamos xa aquí que a seguinte homenaxe terá lugar dentro duns días, cando o Concello faga a edición facsimilar da obra “Pandemonium”,  unha compilación dos artigos  e ensaios que o autor publicou en diversos medios da época.

Resumir neste artigo a súa traxectoria é materialmente imposible, polo que tratarei de salientar algúns aspectos da súa vida que nos sirvan para coñecer o personaxe que hoxe lembramos.

Hai que remontarse á pequena poboación que configura a Santa Uxía de finais do século XIX. Alí nacería José Manuel Antonio Lustres Rivas o martes 10 de xaneiro de 1888 na casa familiar da rúa  Venecia. Fillo do piloto de buque mercante José Lustres Gómez e de María Rivas Otero, Lustres faría os seus estudos de Bacharelato en Santiago, onde iniciaría Medicina, o que lle permitiría coñecer a Castelao, do que sería compañeiro e amigo. Lustres deixaría a carreira para dedicarse ás letras e desenvolvería unha intensa biografía, facendo o seu labor sobre todo no xornalismo, na política, na literatura e no debate das ideas.

En Compostela intégrase no histórico faladoiro do Café Colón, xunto a Castelao, Luis Villardefrancos, Ramón Garaboa e Javier Montero. E alí, na época de estudante, empezaría a súa traxectoria xornalística. En 1906 traballa xa en “El Miño de Orense” e  en 1907 en  “Galicia Nueva” e tamén na “Gaceta de Galicia”, que se editaba en Vigo. Deses tempos hai que salientar  a publicación de “Galicia  Moza”, pequeno folleto do que só saíron dous números en xaneiro de 1909. Precisamente nese ano escribiría a que foi a primeira loa a Castelao, “Los que triunfan”, título  do artigo publicado no número 1 da emblemática“Vida Gallega”. 

A súa versatilidade como autor  quedou de relevo coa publicación de novelas, obras de teatro, poesía e  ensaios, se ben a súa verdadeira vocación sempre foi o xornalismo.

 Participou activamente nos principais diarios galegos da época, como os xa citados, e máis tarde en “El Heraldo Gallego”, do que foi director varios anos; “La Crónica” de Vigo, o xornal “Galicia”  e o “Faro de Vigo”, do que foi  xefe de redacción. Tamén en Madrid en “España Nueva”,” La Jornada”, “El Liberal”, “El Sol” e na capital catalá en  “La Publicidad”.

 

Traxectoria Política

Iníciase no agrarismo e así en 1912 asina o “Manifesto de Ourense” de dirixe o voceiro deste movemento, “Acción Gallega”. Participa amais nas campañas de axitación ata que racha a súa relación con Basilio Alvarez,. Xa en 1917 intervén na fundación da Irmandade da Fala de Vigo e colabora con “A Nosa Terra” ata que marcha á Arxentina, onde dirixirá brevemente a revista “Céltiga”.Regresa posteriormente e pasa a ser redactor xefe do histórico xornal vigués “Galicia” e despois colaborar  noutros medios.

Á volta da súa segunda etapa na emigración,  incorpórase  ó Comité Autonomista de Vigo, formado  polos antigos membros das Irmandades e foi elixido en 1931 directivo  do equipo presidido por Valetín Paz Andrade. Todo apunta a que formou parte da masonería e a UXT e, sen chegar a militar  no Partido Galeguista,  participou activamente nas campañas a prol do Estatuto do 36.

 

 Iniciada a guerra e pesar das presións da súa dona, Emilia Fernández, para ir a Ribeira, onde poderían ter máis protección por parte de coñecidos da familia, Lustres  negaríase e sería arrestado no seu domicilio a finais do mes de agosto, tras asistir á lectura do bando que declaraba o estado de guerra na cidade olívica.

O xornalista figurou ata catro veces en listas para ser “paseado”, pero librouse en tres delas, grazas seguramente á influencia  do director do xornal vigués. Sería levado primeiro  á prisión que se habilitara no frontón e despois á Illa de San Simón, onde permanecería á espera de xuízo. O 8 de  novembro foi trasladado ó calabozo de Redondela para comparecer ó día seguinte. Na noite do día nove foi trasladado con esa desculpa, en compañía doutros catro detidos; todos eles aparecerían mortos tal dia coma hoxe hai 80 anos. Lustres foi asasinado sen xuízo e sen consello de guerra.

As circunstancias que rodearon a súa morte non están de todo claras, xa que a súa traxectoria política dera un claro xiro moderado nas últimas etapas da súa vida. Os seus restos mortais, despois de ser identificados pola familia, serían enterrados primeiro en Redondela e actualmente descansan no camposanto vigués de Pereiró.

 

Obras

Lustres desenvolveu unha ampla cantidade de escritos, que abranguen desde a súa faceta como autor de teatro, a articulista ou autor de prosa, e incluso chegou a facer unha guía de viaxes polas Rias Baixas co mar como fondo.

Reuniu os seus ensaios na obra “Pandemonium” (1917), publicou un folletín en “La Correspondencia de España” de Madrid: “La Fratricida”. Un dos seus mais destacados traballos foi como dramaturgo, e estreou en Vigo en 1923,  en colaboración con Ramiro F. del Valle,  a comedia en dous actos,“La hora grande”, que se representaría no Teatro Tamberlick. Con Ramón  Fernández Mato estreou a comedia, “Peregrino de la ilusión”. Tamén  publicou en galego diversos artigos en xornais e  revistas como  “ A Nosa Terra”. Lustres recibiría numerosos galardóns e sería considerado mestre de xornalistas. No momento da súa detención era presidente da Asociación da Prensa de Vigo e amais director da “Hoja del Lunes de Vigo”.
 Manuel Lustres quedaría no esquecemento e soamente Ribeira recuperaría a súa traxectoria coa dedicatoria dunha rúa, poñendo o seu nome ó centro cultural e concedéndolle o título de Fillo Predilecto a título póstumo o 5 de decembro de 1986. Lustres segue a ser hoxe o gran descoñecido para o resto do país.

20161025

1970 apr Riveira desfile festas de verán

Subimos hoxe esta fotografia dun desfile de animadores en pleno centro de Santa Uxía. A actual Rúa Galicia era escenario deste desfile que se celebraba casi seguro durante as festas. Tedes datos?. A ver si podemos concretar algo mais da foto. 1970-riveira-desfile-wm

20161021

1955 Corrubedo dunas

A postal de hoxe traenos a imaxe das mal chamadas dunas de Corrubedo, xa que en realidade as dunas son de Olbeira. Trátase dunha imaxe da segunda metade da década dos cincuenta. As dunas forman parte do complexo que se extende desde o pobo de Corrubedo ata punta Couso. A gran duna ten unha altura media de 20 metros e 200 metros de longo, o seu movemento ven marcado polos ventos do terceiro cadrante, sudoeste, que son os que lle imprimen esa mobilidade.

A zona conta con numerosas leendas como a da cidade de Valverde afundida na lagoa do Vilar ou a do "Boi que brua" recollida por Leandro Carré Alvarellos( "O boi bruador") a principios do século XX.

1955 Corrubedo Dunas

20160929

1960 Riveira dique

A postal amosa a zona do dique nos anos cincuenta. Por aquel entón denominada Avenida de José Antonio nome imposto tralo levantamento militar do 36.

O fondo aprecianse os secadeiros de Colomer e a cheminea de Cerqueiras

1960 Riveira malecón

 

 

1955 Corrubedo faro

O Faro de Corrubedo terminouse de construir 1853, e foideseñado polo enxeñeiro Celedonio Uribe, autor de numerosas obras e reformas urbanísticas levadas a cabo en Riveira na segunda metade do s. XIX. A súa torre é de seccíon troncocónica arrincando  do interior do inmoble e soporta un equipo luminoso cun foco a 14 metros de altura sobre o terreo e a 32 sobre o nivel medio do mar. Destaca a escaleira de caracol realizada na forxa de Sargadelos.
En 1856 comezou a funcionar como guía para a navegación e empregábase aceite para a iluminación, máis tarde petróleo e, na segunda metade do século XX, corrente eléctrica.
A raiz do naufraxio do Santa Isabel en 1921 a autoridade marítima decidiu que o faro emitise con coor vermello xa que a sua luz branca parece foi unha das causas da confusión no naufraxio. A partir de entón, o faro de Corrubedo empezou a coñecerse como o faro comunista.
Co levantamento militar do 36 as autoridades decidiron que pasara novamente a emitir luz branca.

A postal de hoxe ofrece unha imaxe do faro na segunda metade dos anos cincuenta do século pasado.

[caption id="attachment_1456" align="alignnone" width="400"]1955 Faro de Corrubedo 1955 Faro de Corrubedo[/caption]

20160804

1955 Festas de verán

Empezan as festas de verán e non me resisto a  recuperar esta fotografía publicada na edición de El Correo Gallego na sección "Hai 25 anos". Trátase dunha foto do malecón do ano 1991. As instalacións da recén estreada lonxa acollian os actos en honra da Virxe do Carmen.

1991 Riveira festas de verán

E coma non o programa de festas de 1955, completo para que podades disfrutar de como se vivian naqueles anos as chamadas "Festas tradicionais"

programa 1955 portada

 

20160630

1955 Grupo Escolar e casas baratas

A fotografía de hoxe lévamos á década dos 50 do século pasado. O 17 de abril de 1941, a corporación municipal do concello de Ribeira acorda encargar o proxecto de construcción do futuro grupo escolar ao aparellador coruñés Peregrino Cotellos.

O 20 de xullo de 1944 a Corporación Municipal decide construír nuns terreos propiedade de José Pérez Fernández e herdeiros de Silverio Pereira situados na estrada Nova, hoxe Miguel Rodríguez Bautista, a nova agrupación escolar da cidade de Ribeira. Non houbo acordo cos propietarios para a súa adquisición e dado o estado en que se atopaban as distintas escolas, decidiuse tramitar a expropiación forzosa dos terreos por causa de utilidade pública.

A poxa definitiva das obras do grupo escolar, tivo lugar o 21 de xullo de 1945, adxudicándose a favor de Loreto Castellanos Miguel na cantidade de 364.546,48 ptas.

O 3 de febreiro de 1949, a Corporación Municipal acorda darlle o nome de Francisco Franco e o 2 de xullo do mesmo ano, tómase o acordo de trasladar ao alumnado das diferentes escolas públicas da cidade á nova agrupación escolar .

O 12 de febreiro do 1950 inaugúrase oficialmente, aínda que xa levaba tempo funcionando, o Grupo Escolar coa asistencia de gobernador civil e outras autoridades provinciais.

1955 Grupo Escolar W

20160524

1964 Procesión da Inmaculada (Riveira)

O próximo domingo dia 29 de maio cumprindo unha tradición que se remonta a finais do século XIX sairá en procesión a "Carroza". O derradeiro domingo deste mes a imaxe da Inmaculada Concepción sairá, polas rúas riveirenses. A imaxe feita por Juan Correa, extremo este do que carecemos datos confirmados, procesionará sobre unha gran concha de vieira na que se irán alternando as nenas vestidas de anxos. Unha tradición que se mantén viva grazas ás integrantes da asociación de "Fillas de María" e que ten profundo raigame na cidade. Antiguamente a concha sobre rodas ía tirada por mariñeiros da armada destinados á axudantía de mariña. Actualmente fanno rapaces vestidos con ese uniforme.

1964 Procesión da Purisima (Riveira)

20160519

(Riveira) Colexio anos 40 ou 50

Pois traemos hoxe esta fotografía  dos anos 40 ou 50. Si coñecedes ós que nela aparecen  esperamos os vosos comentarios para recupera-lós seus protagonistas. Colexio el Pilar?. Por favor escribídenos a" redaccion@riveira.eu" e iremos engadindo os nomes.

 

foto vella colexio Riveira

1920- Castiñeiras (Riveira)

Recentemente aprobouse o acondicionamento dá fábrica do Castro ocupada durante anos por unha conserveira que se construíu enriba do que era o Castro de Castiñeiras. Aínda que desgraciadamente é irrecuperable hoxe traemos esta foto dos anos 20 do século pásado onde as dornas, embarcación típica desta zona e do Grove era o medio de vida dos veciños do lugar que dependian dá parroquia de Santa Uxía ata a sua creación como freguesía propia en 1967.

1920 Castiñeiras (Riveira)

 

20160426

1955 Vista aérea de Riveira

A fotografía de hoxe amosa unha vista de Riveira en 1955 aproximadamente. Trátase dunha colección de 6 fotos feitas en 6x6 que amosa distintas perspectivas da cidade.

1955 Riveira aérea wm

20160331

1975 Caramecheiro Riveira

A imaxe data de mediados dos anos 70 do século pasado e amosa o comenzo da praia de Coroso en Padín. O cambio foi radical co recheo feito nunha zona gañada o mar e que hoxe é o vial de entrada á zona da avenida do parque García Bayón. Lembrades o nome dá empresa que aparece á esquerda?. O fondo dá foto os edificios da Avenida da Coruña e apreciase tamén o aparcadoiro.

1970 Riveira Caramecheiro

20160311

1930 aprx. Banda ó Río

É dificil datar esta imaxe xa que a zona de Banda ó Río apenas cambiou ata mediados dos sesenta. En todo caso dado que non aparece o mercado municipal poderiase estimar que é anterior ós anos coarenta. Si aparece a fábrica de Cerqueiras e unha pequena parte da praia de Colomer. Seguro que podedes aportar datos. Grazas.

1940 Bandourrio

20160224

1973 Atlético de Riveira sube a 3ra división

Hoxe traio unha emblemática fotografía que seguro moitos lembraredes. O Atlético de Riveira subia a terceira división de futbol. A foto foi feita na Illa de Arousa, pero sabedes quenes son os protagonistas?. A ver se entre todos identificamos os xogadores.

[caption id="attachment_1395" align="alignnone" width="445"]Atlético de Riveira en 3ra división. Illa de Arousa 1973 Atlético de Riveira en 3ra división 1973[/caption]

entificamos ós xogadores.

 

20160217

1925- Castiñeiras (Riveira)

Castiñeiras xunto a Aguiño  a terra das dornas, é a protagonista da nosa imaxe de hoxe. A fotografía amosa a primixenia vella fábrica situada o lado do castro que sería esnaquizada  na década dos 70 para facer a conserveira, hoxe recuperado en espazo de servizo público. A postal corresponde a un album de fotos editado polo "Barato de Ribeira" na década dos anos vinte do século pasado.

1925 Castiñeiras wm

 

20160204

1964 Santa Uxía de Riveira vista xeral

Grazas os amigos que nos escriben e comentan temas e fotos. Xa sabedes que podedes poñervos en contacto a través de" redaccion@riveira.eu" -ou do tfno 609 800 950.

Hoxe traemos esta postal do ano 1964 na que se aprecia unha vista da cidade. Xa está construido o dique  da lonxa feito a finais da década dos cincuenta e en primeiro plano apreciase o barrio do Pombal, orixe do pobo e a fábrica de Busoms....

 

1964 Vista Riveiraw

 

 

20160129

1960 Secadeiro de Colomer Riveira

Lembro con especial agarimo esta imaxe que me leva á nenez. Nesta rúa que recuperou ou seu nome orixinal nos últimos lustros "Campo de Marte", discurreu a miña infancia. Aqueles anos levaba ou nome de" General Sanjurjo". O secadeiro de Colomer enchía co seu cheiro a salitre toda a veciñanza. Seguro que moitos de vos lembrades ainda esa rúa hoxe ocupada por unha clínica e un edificio cheo de bares e que conserva o caserón dos Vilas unha dás poucas que quedan con "Soleira" non noso pobo. E preto o "Gran Cine  Riveira" propiedade dous Moraña.

Non por repetilo cansareime de pedir que vos anímedes a escribir algo ou facer comentarios. A veces penso que non merece a pena seguir con este proxecto.

1960 Campo de Marte w

 

20160120

s.XVIII Apr. Imaxe vella da Patrona Santa Uxía

Como sabedes Riveira conta desde novembro de 2014 cun museo parroquial no que se recollen pezas de imaxineria, ourivaría e vestimentas dá parroquia. Ata hai unhas semanas contaba tamén coa vella imaxe dá Patroa Santa Uxía, cedida temporalmente por unha familia riveirense.

A imaxe era ata principios do século XX en que se fixo ou altar maior, a procesional. Trátase dunha peza de finais do XVIII ou principios do XIX de autor descoñecido, e vendoa teño que dicir que foi un acerto ou seu cambio: que opinades?. Seguro que moitos de vos nunca a virades polo que non me rexisto a subila hoxe a esta páxina dá nosa historia.

Por certo invitarvos a ver museo. Está na primeira pranta da vella casa reitoral e a entrada é de balde. Iso se antes hai que avisar no número 981 87 11 88

Vella imaxe da Patrona Santa Uxía

 

20160119

1964 Quiroga Palacios en Riveira

Durante anos o "Monumento o Sagrado Corazón" presidiu desde a distancia toda a cidade de Riveira. Visible desde moitos puntos da costa e da ría ata que quedou rodeado de edificios, ocupa a parte mais alta do centro urbano, dando nome incluso a todo a barriada na que está ubicado: O Monumento.

Trátase  da imaxe dun Cristo de dous metros e medio de altura que, cos brazos extendidos, coroa un pedestal dunha altura equivalente á de catro pisos e na base da cal existe unha capela. Nela está soterrado o  que fora párroco de Riveira, Juan Bautista Boo Romero.

Este monumento fue construido en 1964 pola empresa Obrascom, por iniciativa de Josefa Santos e tras unha colecta popular, nun terreo doado á Igrexa por Manuel Picher. Sería o Cardeal Quiroga Palacios o que o inaugurou en xuño de 1964, día o que corresponde a imaxe.

1964 Quiroga WM

2016 Aniversario Santa Isabel

Hai uns dias publicabamos o video da reportaxe que sobre os 96 anos do vapor- correo Santa Isabel  facian uns alumnos de xornalismo, reportaxe que poededes ver nesta mesma páxina web no enlace:

Santa Isabel, 95 anos. Estrenase na rede o documental “A lenda do Santa Isabel”


a prensa local recolleu a nova e publicamos as páxinas de La Voz de Galicia e El Correo Gallego do día 2 e 3 de xaneiro.

20160103 Documental santa isabel La Voz

20110103 Reportaxe documental Santa Isabel Correo

20160107

1950 Riveira Grupo Escolar

A fotografía de hoxe lévamos á década dos 50 do século pasado. Aqui vemos a un grupo de rapaces xogando no patio do Grupo Escolar. Recuperamos algúns datos históricos deste emblemático centro publicados na páxina de educación: O 17 de abril de 1941, a corporación municipal do concello de Ribeira acorda encargar o proxecto de construcción do futuro grupo escolar ao aparellador coruñés Peregrino Cotellos.

O 20 de xullo de 1944 a Corporación Municipal decide construír nuns terreos propiedade de José Pérez Fernández e herdeiros de Silverio Pereira situados na estrada Nova, hoxe Miguel Rodríguez Bautista, a nova agrupación escolar da cidade de Ribeira. Non houbo acordo cos propietarios para a súa adquisición e dado o estado en que se atopaban as distintas escolas, decidiuse tramitar a expropiación forzosa dos terreos por causa de utilidade pública.

A poxa definitiva das obras do grupo escolar, tivo lugar o 21 de xullo de 1945, adxudicándose a favor de Loreto Castellanos Miguel na cantidade de 364.546,48 ptas.

O 3 de febreiro de 1949, a Corporación Municipal acorda darlle o nome de Francisco Franco e o 2 de xullo do mesmo ano, tómase o acordo de trasladar ao alumnado das diferentes escolas públicas da cidade á nova agrupación escolar .

O 12 de febreiro do 1950 inaugúrase oficialmente, aínda que xa levaba tempo funcionando, o Grupo Escolar coa asistencia de gobernador civil e outras autoridades provinciais.

 Seguro que lembrades anécdotas daqueles tempos  e incluso dos que aparecen xogando. Esperamos a vosa colaboración para completar datos. Grazas

1955 Grupo Escolar WM

E recuperamos tamén outra vista aérea da zona do grupo e das casas baratas que publicaramos no seu día en www.riveira.eu

1955 casas baratas wm

20160101

Santa Isabel, 95 anos. Estrenase na rede o documental “A lenda do Santa Isabel''

 Este 2 de xaneiro cúmprense 95 anos do naufraxio do vapor-correo Santa Isabel, que embarrancou nos baixos de Sálvora en 1921 ocasionando a morte de 213 persoas, delas 64 nenos. O aniversario é aproveitado por un grupo de alumnos da Facultade de Comunicación da Universidade de Santiago para a realización do documental ''A lenda do Santa Isabel''.


O guión da reportaxe mistura tradición e historia e así se une a lenda de Mariña e a historia do naufraxio do buque. O documental recolle a morte de Roldán e como a serea Mariña decide regresar ás profundidades das augas de Sálvora. Antes bota unha maldición: o primoxénito de cada liñaxe dos Mariño debe ser entregado ao mar onde morrerá afogado. Os autores do documental fan a conexión co naufraxio do Santa Isabel onde faleceron boa parte da pasaxe e da tripulación e do que unicamente se salvaron 56 persoas.


O documental recolle a lenda como simbolismo da cantidade de xente que morre no mar e o pesar que causa nunha comunidade que vive del como é a destas costas. De feito, a reportaxe remata coa seguinte pregunta retórica: Cal é a familia desta comarca que non ten mortos no mar?. Na reportaxe interveñen Xosé María Fernández Pazos, historiador, xornalista e mestre, autor do libro “Sálvora, memoria dun naufraxio. A traxedia do Santa Isabel”, texto no que se recuperou hai caseque 20 anos a historia do naufraxio e as lendas da illa ribeirense; Antonio Piñeiro, profesor, escritor e historiador, Pura Fernández Gude, sobriña de María Fernández Oujo, unha das heroínas de Sálvora e Manuel 'De López' e Silva, dous mariñeiros xa retirados da comarca. O documental empeza e remata falando sobre o mar e o seu simbolismo. As entrevistas foron feitas no Porto de Aguiño, no Faro de Corrubedo, no Porto de Palmeira en O Castro en Castiñeiras. Tamén foron gravados planos na Illa de Sálvora, na Praia da Catía, en Corrubedo, en Palmeira, en Ribeira, entre outros lugares.


O documental foi gravado e editado por Antonio Mosquera Montoya, Ana Rial Maneiro, Iago Sánchez Caridad, Laura Seijo Vigo, Pablo Montero Castro, Pablo Portela Rodríguez e Sara Pérez Seijo, que traballaron intensamente na guionización, entrevistas e recursos do mesmo durante varios meses. A reportaxe ten una duración de 17 minutos e pode ser visto partir deste 2 de xaneiro 95  aniversario do naufraxio.

[embed]https://www.youtube.com/watch?v=21RJ-A5ttm4[/embed]

 

  Antonio Mosquera Montoya, Ana Rial Maneiro, Iago Sánchez Caridad, Laura Seijo Vigo, Pablo Montero Castro, Pablo Portela Rodríguez e Sara Pérez Seijo.